ફોર્મ ભરવા માટે http://ojas1.guj.nic.in
અમદાવાદ માં વર્ગો માટે કુમાર કેરીયર એકેડેમી
MO.98240 14244
સુરત માં વર્ગો માટે RACE
MO.9227950515
Sunday, November 20, 2011
Friday, November 18, 2011
Thursday, November 17, 2011
Wednesday, November 16, 2011
Sunday, November 13, 2011
GENERAL SCIENCE FOR GPSC DY.S.O.& P.S.I.
મુંબઈ પાલિકાને કાર્બન ક્રેડિટ માટેના ૨૬ કરોડ રૃપિયા મળ્યા.
|
||
એશિયન
ડેવલપમેન્ટ બેંક દ્વારા આ રકમ ગોરાઈ ડમ્પિંગ ગ્રાઉન્ડને વૈજ્ઞાાનિક
રીતે બંધ કરવા બદલ આપવામાં આવી છે
|
||
|
પ્લાસ્ટીકના કચરાના નિકાલની સમસ્યાનો પણ અંત આવી શકે ઃ પ્રદુષણ તદ્દન નહીંવત
સંસ્થાના નિયામક મધુકર ઓમકારનાથ ગર્ગના નેતૃત્વમાં લગભગ એક દાયકાના પ્રયોગો પછી ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટયુટ ઓફ પેટ્રોલિયમ - આઇઆઇપીના છ વૈજ્ઞાાનિકોની ટુકડીએ કેટાલીસ્ટસનું સંયોજન બનાવવામાં સિધ્ધિ મેળવી છે. આ સંયોજન પ્લાસ્ટિકનું ગેસોલીન, ડીઝલ અથવા એરોમેટિક્સમાં રૃપાંતર કરે છે. આ દરમિયાન એલીપીજી આદપેદાશરૃપે મળે છે.
''અમને લાગે છે કે નકામા પ્લાસ્ટિકમાંથી પેટ્રોલિયમ પેદાશોનું ઉત્પાદન એ અમારા વૈજ્ઞાાનિકોની મોટી સિધ્ધિ છે,'' એમ આઇઆઇપીના પ્રવકતા એસ.કે. શર્માએ આજે અત્રે જણાવ્યું હતું.
આખા પ્રોજેકટને સ્પોન્સર કરનાર ગેસ ઓથોરીટી ઓફ ઇન્ડિયા લિ. - ગેઇલ પેટ્રોલિયમ પેદાશોના મોટાપાયે ઉત્પાદન માટે પ્રોજેકટની આર્થિક સધ્ધરતા તપાસી રહ્યુ છે, એમ વૈજ્ઞાાનિકોએ જણાવ્યું હતું.
આ ટેકનોલોજીનું અજોડ લક્ષણ એ છે કે પ્રવાહી બળતણ, ગેસોલીન અને ડીઝલ- યુરો-૩ બળતણના ધોરણોને અનુરૃપ છે. જેના પરિણામે માત્ર કેટાલીસ્ટ અને કાર્યવાહીના માપદંડ બદલીને જ વિવિધ ઉત્પાદનો મેળવી શકાય છે, એમ સંશોધન ટુકડીના સભ્ય સનત કુમારે જણાવ્યું હતું.
ઉત્પાદન દરમિયાન કોઇ ઝેરી પદાર્થો બહાર નહિ ફેંકાતા હોવાથી આ પ્રવાહી સંપૂર્ણપણે પર્યાવરણ અનુકુળ છે. એમાં લગભગ ૧૦૦ ટકા રૃપાંતર શક્ય બને છે. અવશેષનું ઉત્પાદન કાચા માલની ગુણવત્તા પર આધાર રાખે છે. ચોખ્ખા કાચા માલના કેસમાં એ ૦.૫ ટકાથી ઓછું હોઇ શકે છે.
આ પ્રક્રિયા લઘુ અને મોટા ઉદ્યોગો માટે સાનુકુળ છે, એમ અન્ય વૈજ્ઞાનિક શ્રીકાંત નાનોટિએ જણાવ્યું હતું.
'વેસ્ટ પ્લાસ્ટિક્સ ટુ ફ્યુઅલ્સ એન્ડ પેટ્રોકેમિકલ્સ' નામના ઉપરોક્ત પ્રોજેકટનો પ્રારંભ ઇ.સ. ૨૦૦૨માં થયો હતો. જેનો સલામત નિકાલ આખી દુનિયા માટે માથાનો દુઃખાવો બન્યો છે એ પ્લાસ્ટિક કચરામાંથી બળતણ પેદા કરી શકાશે એ હકીકત લગભત ચાર વર્ષે સાર્થક થઇ હતી.
આ પ્રક્રિયામાં પ્લાસ્ટિક કચરાનું ઊંચા તાપમાને પાયોરોલિસિસ કરાય છે. એનાથી પરમાણુઓ તુટે છે અને કેટાલીટીક રૃપાંતર થાય છે. એ પછી ગેસોલીન, ડીઝલ અથવા એરોમેટિક્સ મેળવવા માટે એને પ્રવાહી સ્વરૃપમાં લાવવા માટે ઘટ્ટ કરાય છે.
એક અંદાજ અનુસાર વિશ્વભરમાં ૩૦ કરોડ ટનથી વધુ પ્લાસ્ટિક વપરાય છે, જે વર્ષે ૧૦ થી ૧૨ ટકાના દરે વધે છે.
પેટ્રોલ અને અન્ય ઉત્પાદનો બનાવવા માટે પોલીઇથિલિન અને પોલીપ્રોપીલીનની જેમ જે મુખ્ય કાચો માલ છે એ પોલી ઓલફિનિક પ્લાસ્ટિક પ્લાસ્ટિકનો વપરાશ કુલ વપરાશના ૬૫ થી ૭૦ ટકા જેટલો છે.
એક કિલો કાચા પોલીઓલેફિનિક પ્લાસ્ટિકમાંથી એલપીજી સાથે ૬૫૦ થી ૭૦૦ મિલિ પેટ્રોલ અથવા એલપીજી સાથે ૮૫૦ મિલિ ડીઝલ અથવા એલપીજી સાથે ૪૫૦-૫૦૦ મિલિ એરોમેટિક્સનું ઉત્પાદન થઇ શકે.
1.ગુરુત્વાકર્ષણબળ...
|
|||
|
2. બેક્ટેરિયા પૃથ્વી પરના સૌથી વધારે ઉંમરલાયક અને પ્રાચીન સજીવો .
પૃથ્વી પરના બાયોમાસનો અડધો એટલે કે ૫૦% હિસ્સો એકમાત્ર બેક્ટેરિયાની વિવિધ
પ્રજાતિઓનો છે અબજો- ખર્વો સજીવ કોષો વડે માનવ શરીર બને છે.પરંતુ શરીરની અંદર અથવા શરીરની ઉપર શરીર રચનારા કોષો કરતાં દસ ગણા બેક્ટેરિયા વસે છે
પ્રજાતિઓનો છે અબજો- ખર્વો સજીવ કોષો વડે માનવ શરીર બને છે.પરંતુ શરીરની અંદર અથવા શરીરની ઉપર શરીર રચનારા કોષો કરતાં દસ ગણા બેક્ટેરિયા વસે છે
૧૯૭૦નો દાયકો ચાલી રહ્યો હતો. યુવાન અને સુંદર કન્યાઓ બોની બેસલેર માઇક્રોબાયોલોજી ક્ષેત્રે એક 'ગ્રાઉન્ડ બ્રેકીંગ' શોધ કરી નાખી એ સમયે આ શોધની ઉપયોગીતા વૈજ્ઞાાનિકોની સમજમાં આવી નહોતી. બોની બેસલર કહે છે કે કોઈ VIP ગણવામાં આવતી નહતી આજે સમય બદલાઈ ગયો છે.
બોની બેસલરને માઇક્રોબાયોલોજીના ફાસ્ટ ગ્રોઇંગ ફીલ્ડ 'કોરમ સેન્સિંગ'ની ક્વીન ગણવામાં આવે છે. ૪૮ વર્ષની બોની આજે સફળ કેરીઅરની માલિક છે. મેક આર્થર ફાઉન્ડેશનનો 'જીનીઅસ' એવોર્ડ બોનીએ મેળવ્યો છે. નેશનલ એકેડમી ઓફ સાયન્સમાં સભ્યપદ મળ્યું છે. હાર્વડ હ્યુજીસ મેડીકલ ઇન્સ્ટીટયૂટમાં નોંધપાત્ર પોસ્ટ અને અમેરિકન સોસાયટી ફોર માઇક્રોબાયોલોજીનું પ્રમુખપદ પણ મળ્યું છે. આ સિદ્ધિની સીધી હકદાર બની છે કારણ કે 'કોરમ સેન્સીંગ'નું સંશોધન આજે વૈજ્ઞાાનિકોને તેની મહત્તા સમજાવી ચૂક્યું છે. આખરે કોરમ સેન્સીંગ શું છે ? બોની બેસલર અને અન્ય વૈજ્ઞાાનિકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે, 'બેક્ટેરિયા લાંબુ જીવતા, માત્ર વંશવૃદ્ધિ કરનારા અંડકોષી સજીવો નથી જ્યારે ટોળામાં તેઓ એકઠા થાય છે ત્યારે, તેમના ખાસ સેલફોન અને ઇન્ટરનેટ હોટલાઇન ઉપર ચીટકી જાય છે. બેક્ટેરિયા બોલે છે. જી હા, બેક્ટેરિયા બોલે છે પણ તેમની બોલવાની ભાષા અલગ છે. સાંભળવાની રીત અને સમજવાની ભાષા અલગ છે તેમની ભાષા એક કેમિકલ લેંગ્વેજ છે. એક બીજા સાથે વાત કરવા માટે બેક્ટેરિયા 'કેમિકલ સિગ્નલિ'ની પદ્ધતિ અપનાવે છે. તે જે પર્યાવરણમાં જીવતા હોય છે ત્યાં તેઓ ખાસ પ્રકારના કેમિકલ મોલેક્યુલ/ રાસાયણિક રેણુઓ દ્વારા સંદેશા વ્યવહાર એટલે કે કોમ્યુનિકેશન ચલાવે છે. સંદેશા વ્યવહાર ચલાવવા માટે બેક્ટેરિયા પાસે ખાસ ઉદ્દેશ્ય હોય છે સૌ સાથે મળી બેક્ટેરિયાએ કઈ રીતે વર્તવું ? ઇન્ફેક્શન એટલે કે વિવિધ અંગોને રોગી બનાવવા માટે ક્યારે હુમલો કરવો ? આ બધા ઉદ્દેશ્યને પૂરા કરવા તેઓ કેમિકલ સીગ્નલીંગ મોકલે છે. કેમિકલયુક્ત મોલેક્યુલની સંખ્યા ઉપરથી બેક્ટેરિયા પોતાની 'રેન્ક' જાણી શકે છે. બેક્ટેરિયાની સંખ્યા જાણી શકે છે અને બેક્ટેરિયાને લાગે છે કે બસ હવે આપણી જાતિના બેક્ટેરિયાની સંખ્યા પર્યાપ્ત આંક સુધી પહોંચી ચૂકી છે બસ પછી ખલ્લાસ સમજી લો કે સભા માટે જરૃરી સભ્યો ભેગા થઈ ચૂક્યા છે એટલે કે કોરમ મળી ચૂકી છે. બેક્ટેરિયા જરૃરી 'કોરમ' મળતાં જ વિશાળ કામ કરવા લાગે છે જે કામ એક બેક્ટેરિયાથી કરી શકતું નથી તે બધા ભેગા મળીને કરે છે. હાથી જેવા પ્રાણીને મારીને હાથી 'માટી'માં ફેરવી શકે છે. માટીમાંથી છોડને ખાતર પૂરું પાડી શકે છે. દરિયામાં સજીવોને 'જૈવિક અજવાળું' પૂરું પાડે છે. દાંતના બાજેલી છારીમાં ૮૦૦ પ્રકારના અલગ અલગ બેક્ટેરિયા વસે છે અને દાંત છેવટે સડવા માંડે છે આટલું ઓછું નથી બેક્ટેરિયાની પર્યાપ્ત સંખ્યાની 'કોરમ' મળે છે ત્યારે... તેમને ઝેરી અસર બતાવી કોલેરા, પ્લેગ, ન્યુમોનીયા કે મેનીન્જાઈટીસ જેવી બીમારી ફેલાવી શકે છે.
૧૯૭૦ના દાયકામાં બોની બેસલરે શોધી કાઢ્યું હતું કે, 'બેક્ટેરિયા પોતાની જાતિના બેક્ટેરિયા સાથે સંવાદ કરી શકે છે. બેક્ટેરિયા પોતાનું ન્યુસન્સ કઈ રીતે ફેલાવે છે તે જાણવા માટે પ્રયોગો કર્યા ત્યારે જાણવા મળ્યું કે દરેક બેક્ટેરિયાને પોતાની અલગ ભાષા છે મતલબ તેઓ અલગ પ્રકારના કેમિકલ મોલેકલયુક્ત સીગ્નેચર' તેની જાતિના અન્ય બેક્ટેરિયા જ સમજી શકે છે. બોની બેસલર બેક્ટેરિયા જે વાર્તાલાપ કરે છે તેને ઉકેલનારી ચેમ્પિયન છે. યેલ યુનિવર્સિટીના વૈજ્ઞાાનિક જો હેન્ડલસમાન કહે છે કે, 'પહેલા અમે એવું માનતા હતા કે દરેક અલગ અલગ સ્પીસીઝના બેક્ટેરિયાના સંવાદની ભાષા બેજોડ છે બોની બેસલરે કોરમ સેન્સિંગની સ્ટોરીમાં આશ્ચર્યજનક શક્યતા બતાવી હતી કે બે અન્ય સ્પીસીઝના બેક્ટેરિયા પણ 'ઇન્ટરસ્પીસીઝ' કોમ્યુનિકેશન કરી શકે છે.'
આજે બેક્ટેરિયા એન્ટીબાયોટિક દવાનો ડોઝ મેળવીને 'એન્ટીબાયોટીક રેસીસ્ટન્સ' વિકસાવી ચૂક્યા છે. પેનીસીલી અને અન્ય દવાઓ સામે રેઝીસ્ટન્સ કેળવીને 'સુપરબગ' જેવા બેક્ટેરિયા પણ વિકસી ચૂક્યા છે. બોની બેસલર કહે છે કે 'કોરમ સેન્સીંગના સંશોધન નવા જનરેશનવાળી એન્ટી બાયોટિક ઔષધો આપી શકે તેમ છે. એન્ટી-બાયોટિક દવા વડે બેક્ટેરિયાને મારવાનો એપ્રોચ ડ્રગ રેસીસ્ટન્સ/ પ્રતિરોધકતા કેળવી આપે છે. બેક્ટેરિયા જે મોલેક્યુલર મેસેજનો ઉપયોગ કરી 'રોગ' ફેલાવે' છે તે મેસેજને બ્લોક કરી શકાય તો રોગને શરુ થતા પહેલાં જ રોકી શકાય. સરળતાથી બેક્ટેરિયાને માર્યા સિવાય રોગને નાથી શકાય તેમ છે. આખરે બેક્ટેરિયા હંમેશા નુકશાનકારક હોતા નથી...
બેક્ટેરિયા પૃથ્વી પરના સૌથી વધારે ઉંમરલાયક અને પ્રાચીન સજીવો છે. પૃથ્વી પરના બાયોમાસનો અડધો એટલે કે ૫૦% હિસ્સો એકમાત્ર બેક્ટેરિયાની વિવિધ પ્રજાતિઓનો છે અબજો- ખર્વો સજીવ કોષો વડે માનવ શરીર બને છે. પરંતુ શરીરની અંદર અથવા શરીરની ઉપર શરીર રચનારા કોષો કરતાં દસ ગણા બેક્ટેરિયા વસે છે મજાકમાં કહેવું હોય તો ૧૦૦% બેક્ટેરિયાની વસ્તીમાં આપણા શરીરના માનવકોષો (શરીર)નો હિસ્સો ૧૦% છે. જેને આપણે 'શરીર' કહીએ છીએ તમારા આંતરડાના બેક્ટેરિયા વિટામીન K અને B- 12 બનાવે છે. આંતરડાના બેક્ટેરિયાની બાયો-ડાયવરસીટીના કારણે જે 'એન્ઝાઇમ્સ' પેદા થાય છે. જેના કારણે ખોરાક હજમ થાય છે. ટાંકણીના માથા ઉપર ત્રણ લાખ બેક્ટેરિયા સમાઈ શકે છે. બેક્ટેરિયા ખડકોને મીનરાલાઇઝડ એટલે કે ખનિજ તત્ત્વો પેદા કરે છે. લોહતત્ત્વનો જમાવ કરે છે.
બાયો-કેમિસ્ટ્રીમાં ડોક્ટરેટ મેળવીને બોની બેસલરે લા જોલાના એગેરોન સંશોધન કેન્દ્રમાં સંશોધન કર્યું હતું. દરિયામાં સ્વયં પ્રકાશિત 'સ્કવીશ' વિશે 'બોની'એ સાંભળ્યું હતું. 'સ્કવીશ' પ્રકાશ કઈ રીતે પેદા કરે છે તેનું રહસ્ય શોધવાની મથામણમાં બેક્ટેરિયાના કોમ્યુનિકેશન એટલે 'કોરમ સેન્સિંગ'ની શોધ કરી હતી. અહીં તેણે વાબ્રીયો ફિશ્ચેરી અને 'વાઇબ્રીયો હારવેચી' બેક્ટેરિયા પર વિગતવાર સંશોધન કર્યું હતું. બેક્ટેરિયા જે કેમિકલ મોલેક્યુલનો ભાષા તરીકે ઉપયોગ કરે છે તેને ઓટો- ઇન્ડયુસર કહે છે. બોની કહે છે 'જ્યારે કોલેરાના બેક્ટેરિયા 'બેક્ટેરિયા કોલેરા ઓન્લી'નો પ્રાઇવેટ મેસેજ અને અન્ય બેક્ટેરિયાનો પબ્લિક મેસેજ 'વી આર ઓલ બેક્ટેરિયા' મેળવે છે ત્યારે તેઓ ખતરનાક ઝેરી અસર પેદા કરે છે જે ખતરનાક સાબિત થાય છે. વૈજ્ઞાાનિકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે બેક્ટેરિયા વડે બધી જ જાતિના બેક્ટેરિયા સમજી શકે તેવા યુનિવર્સલ કોમન લેંગ્વેજ મોલેક્યુલને બેક્ટેરિયાના સ્મોલ RNA વડે માઇક્રો-મેનેજ કરવામાં આવે છે. કોરમ સેન્સિંગમાં માત્ર માઇક્રો-બાયોલોજીસ્ટ જ નહી બાયોકેમિસ્ટ ફ્રીઝીસ્ટ, એક્સ-રે ક્રિસ્ટલોગ્રાફર, સ્ટ્રક્ચર બાયોલોજીસ્ટ ગણિતશાસ્ત્રી, ઉત્ક્રાંતિવાદીઓ અને ફુગ ડિઝાઇનરોને પણ રસ પડયો છે. આખરે બેક્ટેરિયાનું આ કોરમ સેન્સિંગ શું છે ?
'કોરમ સેન્સિંગ' એક એવી ઘટના છે જેમાં બેક્ટેરિયા દ્વારા મોકલેલ 'સિગ્નલ મોલેક્યુલ' એકઠા થાય છે ત્યારે, સીંગલ સેલ એટલે કે એકમાત્ર બેક્ટેરીયા એ જ વાતાવરણમાં કેટલા બેક્ટેરિયા છે એટલે કે કેટલી 'સેલ ડેન્સીટી' છે તે જાણી શકે છે એક જ કુદરતી વાતાવરણમાં અલગ અલગ પ્રકારના બેક્ટેરિયા વસે છે જે અલગ અલગ પ્રકારના બંધારણવાળા 'સિગ્નલિંગ મોલેક્યુલ' મુક્ત કરે છે. બેક્ટેરિયા વચ્ચેના સંવાદને 'કોરમ સેન્સિંગ' કહે છે શા માટે બેક્ટેરિયાને બોલવાની કે વાર્તાલાપ કરવાની જરૃર પડે છે ? કોરમ સેન્સિંગ વડે સિંગલ બેક્ટેરિયા પોતાની વર્તણુંક નક્કી કરી શકે છે. જે પર્યાવરણમાં બેક્ટેરિયા વસેછે તે અચાનક અને ઝડપથી બદલાતી પણ રહે છે. ખોરાકી તત્ત્વ મેળવવા અન્ય માઇક્રો ઓર્ગેનીઝમથી રક્ષણ મેળવવા બેક્ટેરિયા એકબીજા સાથે કેમિકલ સંવાદ વડે સંપર્કમાં રહે છે. મનુષ્યના કોષોમાં રોગની અસર પેદા કરવા માટે પેથોજોનિક બેક્ટેરિયા માટે કોરમ સેન્સિંગ હુમલો કરવાની સાયરન સમાન છે. માનવ શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિને હટાવવા માટે તેઓ પોતાનું ઝેરી સ્વરૃપ બનાવે છે શું બધા બેક્ટેરિયા એક જ પ્રકારના કેમિકલ સિગ્નલનો ઉપયોગ કર છે ?
ેબેક્ટેરિયાની અલગ અલગ પ્રજાતિ અલગ અલગ મોલેક્યુલનો ઉપયોગ કરે છે. આ સીગ્નલિંગ સંયોજનને ઓટો-ઇન્ડયુસર અથવા ફેરોમોન્સ કહે છે. જે રાસાયણિક રીતે એસીલ હોમોેરાઇન લેક્ટોન (AHL) વર્ગનું રસાયણનું બનેલ હોય છે. જ્યારે આવા ઇન્ડયુસર રિસેપ્ટર સાથે જોડાય છે. ત્યારે ચોક્કસ પ્રકારના જનીનોને એક્ટીવ/ સક્રિય કરે છે. બેક્ટેરિયાની સંખ્યા મર્યાદિત હોય છે ત્યારે ઇન્ડયુસરનું માધ્યમમાં તેની સાંદ્રતા/ કોન્સન્ટ્રેશન લગભગ 'જીરો' હોય છે. જરૃરી માત્રામાં બેક્ટેરિયા એકઠા થાય છે ત્યારે ઇન્ડયુસરની સાંદ્રતા ચોક્કસ લેવલે પહોંચે છે. બેક્ટેરિયા માટે આ ક્ષણ મહત્ત્વની હોય છે. કોરમ સેન્સિંગ વડે એક જ પ્રકારના બેક્ટેરિયા નક્કી કરે છે કે હવે કઈ એક્શન લેવી ! કોરમ સેન્સિંગના કેમિકલ મોલેક્યુલ્સને 'એન્ઝાઇમેટીક ડિગ્રેડેશન' થવાની પ્રક્રિયાને 'કોરમ ક્વીન્સીંગ' કહે છે. 'કોરમ સેન્સિંગની' પ્રથમ શોધ માઇક્લો બેક્ટેરિયામાં શોધાઈ હતી ત્યાર બાદ સ્ટ્રેપ્ટોમાઇસીસમાં જોવા મળી હતી. શું એક જાતિના બેક્ટેરિયા બીજી જાતિના બેક્ટેરિયા સાથે વાર્તાલાપ કરી શકે છે ?
સંશોધનમાં જોવા મળ્યું છે કે કોરમ સેન્સીંગ વડે બેક્ટેરીયામાં આંતર જાતીય વાર્તાલાપ પણ થાય છે. જેને ટેકનિકલ શબ્દોમાં કોર્મ સેન્સીંગ ફોસ ટોક કહે છે. માઇક્રોબાયોલોજી ક્ષેત્રે ફોસ ટોકનું ઘણું મહત્વ છે. બાયો-ફિલ્મ, જેમાં અલગ અલગ જાતિના બેકટેરીયા મિશ્ર પ્રજાની માફક રહે છે. દરેક કેમિકલ મોલક્યુલ ને અલગ અલગ બેક્ટેરીયા અલગ અર્થઘટન કરે છે. ભાષામાં જેમ એક જ શબ્દના અલગ અલગ અર્થ નીકળે છે. બસ એવું જ અહી અલગ અલગ જાતિના બેકટેરીયાનું મોલેક્યુબનું અર્થઘટન અલગ અલગ થાય છે. શા માટે બેકટેરિયાના કોરમ સેન્સીંગનો અભ્યાસ અને સંશોધન કરવું જરૃરી છે. ?
કોરમ સેન્સિંગનો અભ્યાસ જરૃરી છે કારણ કે તે પરોપજીવી- પેરાસાઇટ્સની આંતરિક મિકેનિઝમ સમજાવે છે. તેનો ઉપયોગ વનસ્પતિ અને પ્રાણીને લગતા ઇન્ફેક્શનને કંટ્રોલ કરવામાં થઈ શકે તેમ છે. ગ્રામ-નેગેટિવ બેક્ટેરિયા Acyl-homogetive lactone ને QS સિગ્નલ તરીકે મુક્ત કરે છે જેને ઓટો ઇન્ડયુસર કહે છે. જ્યારે ગ્રામ- પોઝીટીવ બેક્ટેરિયા પેપ્ટાઇઝ બેઝવાળા સિગ્નલિંગ મોલેક્યુલ મુક્ત કરે છે. કોરમ સેન્સિંગ (QS) ના સંશોધનો વડે બેક્ટેરિયાના રોગ પેદા કરવાના મેસેજ બ્લોક કરે તેવા નવા ડ્રગ્સ ડિઝાઇન કરી શકાય તેમ છે. રોગની સારવાર માટે આ નવો એપ્રોચ છે જેમાં બેક્ટેરિયા ડ્રગ્સ સામે પ્રતિરોધકતા કે રેઝીસ્સટન્સ કેળવી શકે તેમ નથી. કોરમ સેન્સિંગ વડે જ બેક્ટેરિયાના જનીનોનું નિયંત્રણ થાય છે. સંશોધન સરળ સમજૂતી એ આપે છે કે જો કોરમ સેન્સિંગને વૈજ્ઞાાનિકો કંટ્રોલ કરી શકે તો સજીવોમાં રોગ પેદા થતો અટકાવી શકાય. એન્ટીબાયોટિક દવા વડે પેથોજેનિક બેક્ટેરિયા સાથે ઉપયોગી બેક્ટેરિયા પણ નાશ પામે છે. આ નુકસાનને QS આધારિત દવાઓના ઉપયોગથી ઘટાડી શકાય તેમ છે. QS સિસ્ટમને નાથવાથી સજીવના શરીરમાં બેક્ટેરિયા, પેથોજેનીક બેક્ટેરિયા બનીને ખતરનાક થતા અટકી શકે છે. બેક્ટેરિયા બોલ છે બહુમતીમાં ભેગા થઈને બેક્ટેરિયા બોલે ત્યારે તમારા શરીરમાં તકલીફની શરુઆત થઈ રહી છે તેમ જાણી લેવું બેટર એ છે કે બેક્ટેરિયાની બોલતી જ (QS) બંધ કરી દેવી જોઈએ
Thursday, November 10, 2011
U.P.S.C./G.P.S.C.-2011
| ||||
| ||||
એક બાજુ મોંઘવારી, ભ્રષ્ટાચાર, કોંગ્રેસને હરાવવાની ગોઠવણ, સુપ્રિમ કોર્ટના ચુકાદા, રથયાત્રાઓ, સંસદનું ભાવિ અધિવેશન, જેવા મુદ્દાઓ ચર્ચામાં હોય છે એમાં અવારનવાર ભારત રત્નનો ખિતાબ પણ ચર્ચામાં આવી જાય છે.
આપણા દેશ ભારતનો સર્વોચ્ચ સન્માનપાત્ર ખિતાબ એટલે ‘ભારત રત્ન.’ બીજા પદ્મભૂષણ, પદ્મશ્રી વગેરે ‘ભારત રત્ન’થી ઉતરતા.
‘ભારત રત્ન’ સન્માનિત અત્યાર સુધી ૪૧ મહાનુભાવો ૫૬ વર્ષમાં થયા છે જેમાં સર્વપ્રથમ ‘ભારત રત્ન’ ખિતાબ મેળવનાર ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિ રહીને રાષ્ટ્રપતિ બનનાર અને મહાન વિદ્વાન ડોક્ટર સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન.
૧૯૫૪માં એ પુરસ્કાર અપાયો.
પછી અપાયો
એ પણ ભારતના પહેલા ભારતીય ગવર્નર જનરલ રહેલા ચક્રવર્તી રાજગોપાલાચારી હતા એમને.
૧૯૫૪માં ત્રીજા ભારત રત્ન પણ બનેલા.. ડોક્ટર ચંદ્રશેખર વેંકટરમણ.
૧૯૫૫માં ડોક્ટર ભગવાનદાસ, સર ડોક્ટર મોઢીગુંડમ વિએસરૈયા, પંડિત જવાહરલાલ નહેરૂ (૧૯૫૫), ગોવંિદ વલ્લભ પંત (૧૯૫૭), ડોક્ટર ઘોંડો કેશવ કર્વે (૧૯૫૮) ડોક્ટર વિધાનચંદ્ર રોય (૧૯૬૧), પુરૂષોત્તમદાસ ટંડન (૧૯૬૧), ડોક્ટર રાજેન્દ્રપ્રસાદ (૧૯૬૨), ડોક્ટર જાકીરહુસેન (૧૯૬૩), ડોક્ટર પાંડુરંગ વામન કાણે (૧૯૬૩), લાલ બહાદુર શાસ્ત્રી (મરણોપરાંત ૧૯૬૬), ઇન્દિરા ગાંધી (૧૯૭૧), વરાહગિરી વેંકટગિરી (૧૯૭૫), કે. કામરાજ (મરણોપરાંત ૧૯૭૬), મધર ટેરેસા (૧૯૮૯), આચાર્ય વિનોબા ભાવે (મરણોપરાંત ૧૯૮૩), ખાન અબ્દુલ ગફારખાન (બિન ભારતીય નાગરિક ૧૯૮૭), એમ.જી.આર. (મરણોપરાત ૧૯૮૮), ડો. ભીમરાવ આંબેડકર (મરણોપરાંત ૧૯૯૦), નેલ્સન મંડેલા (બિન ભારતીય ૧૯૯૦), રાજીવ ગાંધી (મરણોપરાંત ૧૯૯૧), સરદાર વલ્લભભાઇ પટેલ (મરણોપરાંત ૧૯૯૧), મોરારજી દેસાઇ (૧૯૯૧), મૌલાના અબ્દુલ કલામ આઝાદ (મરણોપરાંત ૧૯૯૨), જે.આર.ડી. તાતા (૧૯૯૨), સત્યજીત રે (૧૯૯૨), અબ્દુલ કલામ (૧૯૯૭), ગુલઝારીલાલ નંદા (૧૯૯૭), અરૂણા અસરફઅલી (મરણોપરાંત ૧૯૯૭), એમ.એસ. સુબ્બુલક્ષ્મી (૧૯૯૮), સી. સુબ્રમનીયમ (૧૯૯૮), જયપ્રકાશ નારાયણ (મરણોપરાંત ૧૯૯૮), પંડિત રવિશંકર (૧૯૯૯), ગોપીનાથ બોરદોઇ (૧૯૯૯ મરણોપરાંત), લતા મંગેશકર (૨૦૦૧), ઉસ્તાદ બિસ્મિલ્લા ખાન (૨૦૦૧), પંડિત ભીમસેન જોશી (૨૦૦૮)
એક મહાન માનવ અથવા મહાન ભારતીય તરીકે ભારત સરકારે માન્યતા આપી છે... એ સિવાય આ ખિતાબનું મહત્ત્વ નથી.
બાકી આ ખિતાબ અને બીજા ખિતાબો સરકાર જે આપે છે એમાં રાજકારણ ખેલાતું હોય છે
એટલે એવા પણ કિસ્સા છે કે આ સન્માન લેવાનો ઇનકાર પણ કરવામાં આવ્યો હોય. દા. ત. ભારતના પહેલા શિક્ષણપ્રધાન મૌલાના અબ્દુલ કલામ આઝાદે એ લેવાનો ઇનકાર એમ કહીને કરેલો કે... ભારત રત્ન વિગેરે ખિતાબો આપનાર સમિતિમાં જે રહ્યું હોય એણે ઇલકાબ લેવો ન જોઇએ. જો કે પછી ૧૯૯૨માં એમણે મરણોપરાંત આ ખિતાબ એનાયત થયેલો.
એ જ રીતે નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝને ૧૯૯૨માં મરણોપરાંત પુરસ્કાર આપીને સન્માનિત કરેલા પરંતુ એમનું મૃત્યુ વિવાદિત હોવાથી પુરસ્કારને મરણોપરાંત છાપ આપવાનો વિવાદ થતા એમને ભારત રત્ન બનાવેલા નહીં.
હવે અત્યારે છેલ્લા ત્રણ વર્ષથી કોઇને પણ ભારતરત્ન પુરસ્કારથી સન્માનિત નથી કર્યા અને ૧૯૫૪થી પહેલા રાષ્ટ્રપતિ ડો. રાજેન્દ્રપ્રસાદે શરૂ કરેલા આ પુરસ્કાર માટે અત્યારે લગભગ ૧૦૦ મહાનુભાવોની ભલામણ થયેલી છે.
આ ૧૦૦ નામોમાં અટલવિહારી બાજપેયી, સમાજસેવી અણ્ણા હઝારે, મહાન અભિનેતા અમિતાભ બચ્ચન, ક્રિકેટના આંતરરાષ્ટ્રિય બાદશાહ સચિન તેંદુલકર, સ્વ. કાંશીરામ, સોનિયા ગાંધી, મુલાયમસંિહ યાદવ, લાલુપ્રસાદ યાદવ, મહાન અભિનેતા દિલીપકુમાર, ચિત્રકાર એમ.એફ. હુસેન, બાબુ જગજીવનરામ, રાષ્ટ્રપિતા મહાત્મા ગાંધી, શહીદ ભગતસંિહ, ચૌધરી ચરણસંિહ, લેખક ખુશવંતસંિહ, બંસીલાલ, પ્રકાશ પદુકોણ, મહાન ગાયક મોહમ્મદ રફી, અવકાશીબાળા સુનીતા વિલિયમ્સ, કલ્પના ચૌધરી વગેરે નામો છે.
આ ઉપરાંત કેટલાકનું માનવું છે કે આ મહાનુભાવો ઉપરાંત પણ કેટલીક મહાન વ્યક્તિઓ છે જેમના પ્રત્યે ઘ્યાન ગયું નથી. ખરેખર તેઓ પણ આ સન્માનના હકદાર છે. એવી મહાન પ્રતિભાઓમાં હંિદીના મહાન લેખક મુનશી પ્રેમચંદ, શાસ્ત્રીય ગાયક મલ્લિકાર્જુન, સંગીતકાર ડો. અશોક રાનડે, ખ્યાલ ગાયિકા મંગુબાઇ હંગલ, અર્થશાસ્ત્રી ડો. મનમોહનસંિહ, પંડિત દિનદયાલ ઉપાઘ્યાય, સાચી સમાજ સેવક બાબા આમટે, ૧૯૬૨ના યુઘ્ધના હીરો સેમ માણેકશા, ફિલ્મ હસ્તી રાજકપુર, પૃથ્વીરાજ કપુર, હોકી ખેલાડી મેજર ઘ્યાનચંદ વગેરે છે.
હવે, ભારત રત્ન કંઇ સત્ય નારાયણનો પ્રસાદ નથી કે જેટલા હાજર હોય એ બધાને વહેંચવામાં આવે.
હમણાં અભિનેતા અમિતાભ બચ્ચનનો અને ક્રિકેટર સચિન તેંદુલકરના જન્મદિન ગયા તો ‘ભારત રત્ન’ માટે એમના નામો પણ ઉછળ્યા ! આમાં જો કે સચિન તેંદુલકરનું નામ તો બે ત્રણ વર્ષથી ગુંજે છે. (‘નેટવર્ક’માં પણ એના માટે લખાયેલું.)
આમાં અમિતાભ બચ્ચનનું નામ તો હમણાં મુંબઇ શિવસેનાના બાળ ઠાકરેએ ઉચ્ચાર્યું એટલે ઉછળ્યું બાકી સચિન તેંદુલકરનું નામ ત્રણેક વર્ષથી ઉછળેલું જ છે. સચિન સિવાય ભાજપના સર્વમાન્ય નેતા અટલવિહારી વાજપેયી તથા મેજર ઘ્યાનચંદના નામો પણ ઘણા વખતથી ચર્ચાઇ છે.
હવે, આમાંથી કોને ભારતરત્ન મળવો જોઇએ અને મળવો જોઇએ તો શા માટે મળવો જોઇએ અને ન મળવો જોઇએ તો શા માટે ન મળવો જોઇએ એની ચર્ચા કરીએ તો... સચિન તેંદુલકરના આ સન્માન માટે સૌ પ્રથમ ગયા વર્ષે સચિનના જન્મદિવસે આપણા દેશની શાશ્વત ગાયિકા લતા મંગેશકરે એને ભારત રત્ન મળવો જોઇએ એવી જાહેરાત કરેલી. બાકી તો, સચિનનું નામ તો એના પ્રેમીઓ એના દરેક રેકર્ડ બ્રેક વખતે ઉત્સાહમાં બે એક વર્ષથી લેતા જ હતા.
એ પછી ૨૦૧૦ના નવેમ્બરે મઘ્યપ્રદેશના સ્થાપના દિને રાખેલા ખાસ કાર્યક્રમમાં લતાની બહેન આશા ભોંસલેને પત્રકારોએ પૂછ્યું કે ભારત રત્ન કોને મળવો જોઇએ ત્યારે આશા ભોંસલેની નજરમાં એ સન્માન માટે સચિનનું જ નામ આવેલું.
એ પ્રસંગે ત્યાં હાજર હતી એ ભાજપની સાંસદ અને અભિનેત્રી હેમા માલિનીએ કહેલું કે... મોટું કામ કરનાર હસ્તીઓને ભારત રત્ન પુરસ્કાર મળવો જોઇએ. એમણે ત્યારે પહેલીવાર સદીના મહાન અભિનેતા અમિતાભ બચ્ચનનું નામ લીધેલું અને પછી મહાન ખેલાડી સચિન તેંદુલકરનું નામ લીધેલું.
દરમ્યાનમાં બાળ ઠાકરેએ એમના સાપ્તાહિક ‘સામના’માં તંત્રીલેખમાં અમિતાભ બચ્ચનને ભારત રત્ન મળવો જોઇએ એવી રજૂઆત કરવા સાથે લખેલું કે અમિતાભ હિન્દી ફિલ્મી જગતનો સાચો મહાનાયક અને સાચો ભારતરત્ન છે, એને તો ભારતના સર્વોચ્ચ નાગરિક અલંકાર ભારત રત્નથી સન્માનતિ કરવો જોઇએ.
ઠાકરેએ વઘુમાં લતા મંગેશકરે અમિતાભ માટે ભારતરત્નની માંગણી કરેલી એને ટેકો આપવાની પણ જાહેરાત કરેલી. ઠાકરેએ એવું પણ સ્પષ્ટ શબ્દોમાં લખેલું કે બચ્ચનને ગાંધીકુટુંબ સાથે અણબનાવ હોવાથી કોંગ્રેસના લલ્લુપંજુઓ બચ્ચનને ઉતારી પાડવાની પ્રવૃત્તિ કરે છે પણ એની લોકપ્રિયતા દેશપરદેશમાં આપણા વડાપ્રધાન કે રાષ્ટ્રપતિ કરતાં પણ વઘુ છે.
જ્યારે સચિન વિષે પણ લતા, આશા અને ઠાકરે આવી જ રીતે કહે છે કે સચિન ભારત રત્નનો હકદાર છે.
બાબા રામદેવે પણ કહ્યું છે કે ૨૨ વર્ષની કેરિયરમાં સચિને જે અદ્ભુત રમત રમીને જે દેખાવ કર્યો છે એ એને દેશરત્ન બનવા માટે સંપૂર્ણપણે લાયક છે.
બીજી બાજુ ૩ ઓક્ટોબર ૨૦૧૧ના રોજ પોતાની ફિલ્મ ‘રા-વન’નું પ્રમોશન કરતી વખતે અભિનેતા શાહરૂખખાને કહેલું કે અમિતાભનું કદ બોલિવૂડમાં ઘણું ઉંચું છે... એને ભારતરત્નથી સન્માનિત કરવો જોઇએ.
ત્રીજી બાજુ અમિતાભે ૧૨ ઓક્ટોબરે પોતાના જન્મદિને જાહેર કરેલું કે.. હું જાતે આ સન્માનને યોગ્ય નથી માનતો.. કારણ કે દેશમાં એવા ઘણા મહાનુભાવો છે કે જેમનું પ્રદાન મારા કરતાં વઘુ છે.
દરમ્યાનમાં વર્લ્ડકપ ફાઇનલમાં મળેલી જીત પછી કેન્દ્રિય પ્રધાન જ્યોતિરાદિત્ય સંિધિયાએ તો એવું કહેલું કે... સચિનને ભારતરત્ન ઘણો વહેલો મળવો જોઇતો હતો.
આ ઉપરાંત કેટલાક પ્રધાનો અને સાંસદોએ પણ સચિનને ભારતરત્ન આપવાની માંગણી કરી છે.
આ તબક્કે પ્રશ્ન એ થાય છે કે... સચિન ક્રિકેટનો અને અમિતાભ બચ્ચન અભિનયનો ભગવાન ગણાય છે પણ એમણે એમનું જીવન નિસ્વાર્થ ભાવનાથી જીવ્યું છે. એમની કારકિર્દીની એમણે શું કંિમત નથી લીધી? સંપૂર્ણપણે ધંધાદારી વિચાર અને આચાર ધરાવનારને દેશના સર્વોચ્ચ સન્માનથી નવાજવાના કારણે એ સન્માનની ગરિમા શું ઓછી નહીં થાય?
આ બંને બધી રીતે પોતપોતાના ક્ષેત્રમાં મહાન છે પણ એમણે કદી એક ડગલું પણ રૂપિયા પૈસા જોયા વિના ભર્યું છે ખરૂં ?
એક બાજુ મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભાએ સચિનને ભારતરત્ન ખિતાબ આપવા માટે સર્વાનુમતે ઠરાવ પસાર કર્યો એ તરત જ ઝારખંડે પણ એના ખેલાડી ધોનીને પણ ભારત રત્ન આપવાની માગણી કરી.
સચિન અને અમિતાભે પોતાની કમાણીનો ઉપયોગ આજ સુધી કોઇ સામાજિક કે રાષ્ટ્ર ઉપયોગી કાર્યો માટે નથી કર્યો. આ બનેએ દેશ માટે શું કર્યું છે?
આ પ્રકારના વિવાદના કારણે બંને હજી સુધી ભારત રત્નથી વંચિત રહ્યા છે.
|
મુંબઈ પાલિકાને કાર્બન ક્રેડિટ માટેના ૨૬ કરોડ રૃપિયા મળ્યા.
|
||
એશિયન
ડેવલપમેન્ટ બેંક દ્વારા આ રકમ ગોરાઈ ડમ્પિંગ ગ્રાઉન્ડને વૈજ્ઞાાનિક
રીતે બંધ કરવા બદલ આપવામાં આવી છે
|
||
|
1.ગુરુત્વાકર્ષણબળ...
|
|||
|
2. બેક્ટેરિયા પૃથ્વી પરના સૌથી વધારે ઉંમરલાયક અને પ્રાચીન સજીવો .
પૃથ્વી પરના બાયોમાસનો અડધો એટલે કે ૫૦% હિસ્સો એકમાત્ર બેક્ટેરિયાની વિવિધ
પ્રજાતિઓનો છે અબજો- ખર્વો સજીવ કોષો વડે માનવ શરીર બને છે.પરંતુ શરીરની અંદર અથવા શરીરની ઉપર શરીર રચનારા કોષો કરતાં દસ ગણા બેક્ટેરિયા વસે છે
પ્રજાતિઓનો છે અબજો- ખર્વો સજીવ કોષો વડે માનવ શરીર બને છે.પરંતુ શરીરની અંદર અથવા શરીરની ઉપર શરીર રચનારા કોષો કરતાં દસ ગણા બેક્ટેરિયા વસે છે
૧૯૭૦નો દાયકો ચાલી રહ્યો હતો. યુવાન અને સુંદર કન્યાઓ બોની બેસલેર માઇક્રોબાયોલોજી ક્ષેત્રે એક 'ગ્રાઉન્ડ બ્રેકીંગ' શોધ કરી નાખી એ સમયે આ શોધની ઉપયોગીતા વૈજ્ઞાાનિકોની સમજમાં આવી નહોતી. બોની બેસલર કહે છે કે કોઈ VIP ગણવામાં આવતી નહતી આજે સમય બદલાઈ ગયો છે.
બોની બેસલરને માઇક્રોબાયોલોજીના ફાસ્ટ ગ્રોઇંગ ફીલ્ડ 'કોરમ સેન્સિંગ'ની ક્વીન ગણવામાં આવે છે. ૪૮ વર્ષની બોની આજે સફળ કેરીઅરની માલિક છે. મેક આર્થર ફાઉન્ડેશનનો 'જીનીઅસ' એવોર્ડ બોનીએ મેળવ્યો છે. નેશનલ એકેડમી ઓફ સાયન્સમાં સભ્યપદ મળ્યું છે. હાર્વડ હ્યુજીસ મેડીકલ ઇન્સ્ટીટયૂટમાં નોંધપાત્ર પોસ્ટ અને અમેરિકન સોસાયટી ફોર માઇક્રોબાયોલોજીનું પ્રમુખપદ પણ મળ્યું છે. આ સિદ્ધિની સીધી હકદાર બની છે કારણ કે 'કોરમ સેન્સીંગ'નું સંશોધન આજે વૈજ્ઞાાનિકોને તેની મહત્તા સમજાવી ચૂક્યું છે. આખરે કોરમ સેન્સીંગ શું છે ? બોની બેસલર અને અન્ય વૈજ્ઞાાનિકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે, 'બેક્ટેરિયા લાંબુ જીવતા, માત્ર વંશવૃદ્ધિ કરનારા અંડકોષી સજીવો નથી જ્યારે ટોળામાં તેઓ એકઠા થાય છે ત્યારે, તેમના ખાસ સેલફોન અને ઇન્ટરનેટ હોટલાઇન ઉપર ચીટકી જાય છે. બેક્ટેરિયા બોલે છે. જી હા, બેક્ટેરિયા બોલે છે પણ તેમની બોલવાની ભાષા અલગ છે. સાંભળવાની રીત અને સમજવાની ભાષા અલગ છે તેમની ભાષા એક કેમિકલ લેંગ્વેજ છે. એક બીજા સાથે વાત કરવા માટે બેક્ટેરિયા 'કેમિકલ સિગ્નલિ'ની પદ્ધતિ અપનાવે છે. તે જે પર્યાવરણમાં જીવતા હોય છે ત્યાં તેઓ ખાસ પ્રકારના કેમિકલ મોલેક્યુલ/ રાસાયણિક રેણુઓ દ્વારા સંદેશા વ્યવહાર એટલે કે કોમ્યુનિકેશન ચલાવે છે. સંદેશા વ્યવહાર ચલાવવા માટે બેક્ટેરિયા પાસે ખાસ ઉદ્દેશ્ય હોય છે સૌ સાથે મળી બેક્ટેરિયાએ કઈ રીતે વર્તવું ? ઇન્ફેક્શન એટલે કે વિવિધ અંગોને રોગી બનાવવા માટે ક્યારે હુમલો કરવો ? આ બધા ઉદ્દેશ્યને પૂરા કરવા તેઓ કેમિકલ સીગ્નલીંગ મોકલે છે. કેમિકલયુક્ત મોલેક્યુલની સંખ્યા ઉપરથી બેક્ટેરિયા પોતાની 'રેન્ક' જાણી શકે છે. બેક્ટેરિયાની સંખ્યા જાણી શકે છે અને બેક્ટેરિયાને લાગે છે કે બસ હવે આપણી જાતિના બેક્ટેરિયાની સંખ્યા પર્યાપ્ત આંક સુધી પહોંચી ચૂકી છે બસ પછી ખલ્લાસ સમજી લો કે સભા માટે જરૃરી સભ્યો ભેગા થઈ ચૂક્યા છે એટલે કે કોરમ મળી ચૂકી છે. બેક્ટેરિયા જરૃરી 'કોરમ' મળતાં જ વિશાળ કામ કરવા લાગે છે જે કામ એક બેક્ટેરિયાથી કરી શકતું નથી તે બધા ભેગા મળીને કરે છે. હાથી જેવા પ્રાણીને મારીને હાથી 'માટી'માં ફેરવી શકે છે. માટીમાંથી છોડને ખાતર પૂરું પાડી શકે છે. દરિયામાં સજીવોને 'જૈવિક અજવાળું' પૂરું પાડે છે. દાંતના બાજેલી છારીમાં ૮૦૦ પ્રકારના અલગ અલગ બેક્ટેરિયા વસે છે અને દાંત છેવટે સડવા માંડે છે આટલું ઓછું નથી બેક્ટેરિયાની પર્યાપ્ત સંખ્યાની 'કોરમ' મળે છે ત્યારે... તેમને ઝેરી અસર બતાવી કોલેરા, પ્લેગ, ન્યુમોનીયા કે મેનીન્જાઈટીસ જેવી બીમારી ફેલાવી શકે છે.
૧૯૭૦ના દાયકામાં બોની બેસલરે શોધી કાઢ્યું હતું કે, 'બેક્ટેરિયા પોતાની જાતિના બેક્ટેરિયા સાથે સંવાદ કરી શકે છે. બેક્ટેરિયા પોતાનું ન્યુસન્સ કઈ રીતે ફેલાવે છે તે જાણવા માટે પ્રયોગો કર્યા ત્યારે જાણવા મળ્યું કે દરેક બેક્ટેરિયાને પોતાની અલગ ભાષા છે મતલબ તેઓ અલગ પ્રકારના કેમિકલ મોલેકલયુક્ત સીગ્નેચર' તેની જાતિના અન્ય બેક્ટેરિયા જ સમજી શકે છે. બોની બેસલર બેક્ટેરિયા જે વાર્તાલાપ કરે છે તેને ઉકેલનારી ચેમ્પિયન છે. યેલ યુનિવર્સિટીના વૈજ્ઞાાનિક જો હેન્ડલસમાન કહે છે કે, 'પહેલા અમે એવું માનતા હતા કે દરેક અલગ અલગ સ્પીસીઝના બેક્ટેરિયાના સંવાદની ભાષા બેજોડ છે બોની બેસલરે કોરમ સેન્સિંગની સ્ટોરીમાં આશ્ચર્યજનક શક્યતા બતાવી હતી કે બે અન્ય સ્પીસીઝના બેક્ટેરિયા પણ 'ઇન્ટરસ્પીસીઝ' કોમ્યુનિકેશન કરી શકે છે.'
આજે બેક્ટેરિયા એન્ટીબાયોટિક દવાનો ડોઝ મેળવીને 'એન્ટીબાયોટીક રેસીસ્ટન્સ' વિકસાવી ચૂક્યા છે. પેનીસીલી અને અન્ય દવાઓ સામે રેઝીસ્ટન્સ કેળવીને 'સુપરબગ' જેવા બેક્ટેરિયા પણ વિકસી ચૂક્યા છે. બોની બેસલર કહે છે કે 'કોરમ સેન્સીંગના સંશોધન નવા જનરેશનવાળી એન્ટી બાયોટિક ઔષધો આપી શકે તેમ છે. એન્ટી-બાયોટિક દવા વડે બેક્ટેરિયાને મારવાનો એપ્રોચ ડ્રગ રેસીસ્ટન્સ/ પ્રતિરોધકતા કેળવી આપે છે. બેક્ટેરિયા જે મોલેક્યુલર મેસેજનો ઉપયોગ કરી 'રોગ' ફેલાવે' છે તે મેસેજને બ્લોક કરી શકાય તો રોગને શરુ થતા પહેલાં જ રોકી શકાય. સરળતાથી બેક્ટેરિયાને માર્યા સિવાય રોગને નાથી શકાય તેમ છે. આખરે બેક્ટેરિયા હંમેશા નુકશાનકારક હોતા નથી...
બેક્ટેરિયા પૃથ્વી પરના સૌથી વધારે ઉંમરલાયક અને પ્રાચીન સજીવો છે. પૃથ્વી પરના બાયોમાસનો અડધો એટલે કે ૫૦% હિસ્સો એકમાત્ર બેક્ટેરિયાની વિવિધ પ્રજાતિઓનો છે અબજો- ખર્વો સજીવ કોષો વડે માનવ શરીર બને છે. પરંતુ શરીરની અંદર અથવા શરીરની ઉપર શરીર રચનારા કોષો કરતાં દસ ગણા બેક્ટેરિયા વસે છે મજાકમાં કહેવું હોય તો ૧૦૦% બેક્ટેરિયાની વસ્તીમાં આપણા શરીરના માનવકોષો (શરીર)નો હિસ્સો ૧૦% છે. જેને આપણે 'શરીર' કહીએ છીએ તમારા આંતરડાના બેક્ટેરિયા વિટામીન K અને B- 12 બનાવે છે. આંતરડાના બેક્ટેરિયાની બાયો-ડાયવરસીટીના કારણે જે 'એન્ઝાઇમ્સ' પેદા થાય છે. જેના કારણે ખોરાક હજમ થાય છે. ટાંકણીના માથા ઉપર ત્રણ લાખ બેક્ટેરિયા સમાઈ શકે છે. બેક્ટેરિયા ખડકોને મીનરાલાઇઝડ એટલે કે ખનિજ તત્ત્વો પેદા કરે છે. લોહતત્ત્વનો જમાવ કરે છે.
બાયો-કેમિસ્ટ્રીમાં ડોક્ટરેટ મેળવીને બોની બેસલરે લા જોલાના એગેરોન સંશોધન કેન્દ્રમાં સંશોધન કર્યું હતું. દરિયામાં સ્વયં પ્રકાશિત 'સ્કવીશ' વિશે 'બોની'એ સાંભળ્યું હતું. 'સ્કવીશ' પ્રકાશ કઈ રીતે પેદા કરે છે તેનું રહસ્ય શોધવાની મથામણમાં બેક્ટેરિયાના કોમ્યુનિકેશન એટલે 'કોરમ સેન્સિંગ'ની શોધ કરી હતી. અહીં તેણે વાબ્રીયો ફિશ્ચેરી અને 'વાઇબ્રીયો હારવેચી' બેક્ટેરિયા પર વિગતવાર સંશોધન કર્યું હતું. બેક્ટેરિયા જે કેમિકલ મોલેક્યુલનો ભાષા તરીકે ઉપયોગ કરે છે તેને ઓટો- ઇન્ડયુસર કહે છે. બોની કહે છે 'જ્યારે કોલેરાના બેક્ટેરિયા 'બેક્ટેરિયા કોલેરા ઓન્લી'નો પ્રાઇવેટ મેસેજ અને અન્ય બેક્ટેરિયાનો પબ્લિક મેસેજ 'વી આર ઓલ બેક્ટેરિયા' મેળવે છે ત્યારે તેઓ ખતરનાક ઝેરી અસર પેદા કરે છે જે ખતરનાક સાબિત થાય છે. વૈજ્ઞાાનિકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે બેક્ટેરિયા વડે બધી જ જાતિના બેક્ટેરિયા સમજી શકે તેવા યુનિવર્સલ કોમન લેંગ્વેજ મોલેક્યુલને બેક્ટેરિયાના સ્મોલ RNA વડે માઇક્રો-મેનેજ કરવામાં આવે છે. કોરમ સેન્સિંગમાં માત્ર માઇક્રો-બાયોલોજીસ્ટ જ નહી બાયોકેમિસ્ટ ફ્રીઝીસ્ટ, એક્સ-રે ક્રિસ્ટલોગ્રાફર, સ્ટ્રક્ચર બાયોલોજીસ્ટ ગણિતશાસ્ત્રી, ઉત્ક્રાંતિવાદીઓ અને ફુગ ડિઝાઇનરોને પણ રસ પડયો છે. આખરે બેક્ટેરિયાનું આ કોરમ સેન્સિંગ શું છે ?
'કોરમ સેન્સિંગ' એક એવી ઘટના છે જેમાં બેક્ટેરિયા દ્વારા મોકલેલ 'સિગ્નલ મોલેક્યુલ' એકઠા થાય છે ત્યારે, સીંગલ સેલ એટલે કે એકમાત્ર બેક્ટેરીયા એ જ વાતાવરણમાં કેટલા બેક્ટેરિયા છે એટલે કે કેટલી 'સેલ ડેન્સીટી' છે તે જાણી શકે છે એક જ કુદરતી વાતાવરણમાં અલગ અલગ પ્રકારના બેક્ટેરિયા વસે છે જે અલગ અલગ પ્રકારના બંધારણવાળા 'સિગ્નલિંગ મોલેક્યુલ' મુક્ત કરે છે. બેક્ટેરિયા વચ્ચેના સંવાદને 'કોરમ સેન્સિંગ' કહે છે શા માટે બેક્ટેરિયાને બોલવાની કે વાર્તાલાપ કરવાની જરૃર પડે છે ? કોરમ સેન્સિંગ વડે સિંગલ બેક્ટેરિયા પોતાની વર્તણુંક નક્કી કરી શકે છે. જે પર્યાવરણમાં બેક્ટેરિયા વસેછે તે અચાનક અને ઝડપથી બદલાતી પણ રહે છે. ખોરાકી તત્ત્વ મેળવવા અન્ય માઇક્રો ઓર્ગેનીઝમથી રક્ષણ મેળવવા બેક્ટેરિયા એકબીજા સાથે કેમિકલ સંવાદ વડે સંપર્કમાં રહે છે. મનુષ્યના કોષોમાં રોગની અસર પેદા કરવા માટે પેથોજોનિક બેક્ટેરિયા માટે કોરમ સેન્સિંગ હુમલો કરવાની સાયરન સમાન છે. માનવ શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિને હટાવવા માટે તેઓ પોતાનું ઝેરી સ્વરૃપ બનાવે છે શું બધા બેક્ટેરિયા એક જ પ્રકારના કેમિકલ સિગ્નલનો ઉપયોગ કર છે ?
ેબેક્ટેરિયાની અલગ અલગ પ્રજાતિ અલગ અલગ મોલેક્યુલનો ઉપયોગ કરે છે. આ સીગ્નલિંગ સંયોજનને ઓટો-ઇન્ડયુસર અથવા ફેરોમોન્સ કહે છે. જે રાસાયણિક રીતે એસીલ હોમોેરાઇન લેક્ટોન (AHL) વર્ગનું રસાયણનું બનેલ હોય છે. જ્યારે આવા ઇન્ડયુસર રિસેપ્ટર સાથે જોડાય છે. ત્યારે ચોક્કસ પ્રકારના જનીનોને એક્ટીવ/ સક્રિય કરે છે. બેક્ટેરિયાની સંખ્યા મર્યાદિત હોય છે ત્યારે ઇન્ડયુસરનું માધ્યમમાં તેની સાંદ્રતા/ કોન્સન્ટ્રેશન લગભગ 'જીરો' હોય છે. જરૃરી માત્રામાં બેક્ટેરિયા એકઠા થાય છે ત્યારે ઇન્ડયુસરની સાંદ્રતા ચોક્કસ લેવલે પહોંચે છે. બેક્ટેરિયા માટે આ ક્ષણ મહત્ત્વની હોય છે. કોરમ સેન્સિંગ વડે એક જ પ્રકારના બેક્ટેરિયા નક્કી કરે છે કે હવે કઈ એક્શન લેવી ! કોરમ સેન્સિંગના કેમિકલ મોલેક્યુલ્સને 'એન્ઝાઇમેટીક ડિગ્રેડેશન' થવાની પ્રક્રિયાને 'કોરમ ક્વીન્સીંગ' કહે છે. 'કોરમ સેન્સિંગની' પ્રથમ શોધ માઇક્લો બેક્ટેરિયામાં શોધાઈ હતી ત્યાર બાદ સ્ટ્રેપ્ટોમાઇસીસમાં જોવા મળી હતી. શું એક જાતિના બેક્ટેરિયા બીજી જાતિના બેક્ટેરિયા સાથે વાર્તાલાપ કરી શકે છે ?
સંશોધનમાં જોવા મળ્યું છે કે કોરમ સેન્સીંગ વડે બેક્ટેરીયામાં આંતર જાતીય વાર્તાલાપ પણ થાય છે. જેને ટેકનિકલ શબ્દોમાં કોર્મ સેન્સીંગ ફોસ ટોક કહે છે. માઇક્રોબાયોલોજી ક્ષેત્રે ફોસ ટોકનું ઘણું મહત્વ છે. બાયો-ફિલ્મ, જેમાં અલગ અલગ જાતિના બેકટેરીયા મિશ્ર પ્રજાની માફક રહે છે. દરેક કેમિકલ મોલક્યુલ ને અલગ અલગ બેક્ટેરીયા અલગ અર્થઘટન કરે છે. ભાષામાં જેમ એક જ શબ્દના અલગ અલગ અર્થ નીકળે છે. બસ એવું જ અહી અલગ અલગ જાતિના બેકટેરીયાનું મોલેક્યુબનું અર્થઘટન અલગ અલગ થાય છે. શા માટે બેકટેરિયાના કોરમ સેન્સીંગનો અભ્યાસ અને સંશોધન કરવું જરૃરી છે. ?
કોરમ સેન્સિંગનો અભ્યાસ જરૃરી છે કારણ કે તે પરોપજીવી- પેરાસાઇટ્સની આંતરિક મિકેનિઝમ સમજાવે છે. તેનો ઉપયોગ વનસ્પતિ અને પ્રાણીને લગતા ઇન્ફેક્શનને કંટ્રોલ કરવામાં થઈ શકે તેમ છે. ગ્રામ-નેગેટિવ બેક્ટેરિયા Acyl-homogetive lactone ને QS સિગ્નલ તરીકે મુક્ત કરે છે જેને ઓટો ઇન્ડયુસર કહે છે. જ્યારે ગ્રામ- પોઝીટીવ બેક્ટેરિયા પેપ્ટાઇઝ બેઝવાળા સિગ્નલિંગ મોલેક્યુલ મુક્ત કરે છે. કોરમ સેન્સિંગ (QS) ના સંશોધનો વડે બેક્ટેરિયાના રોગ પેદા કરવાના મેસેજ બ્લોક કરે તેવા નવા ડ્રગ્સ ડિઝાઇન કરી શકાય તેમ છે. રોગની સારવાર માટે આ નવો એપ્રોચ છે જેમાં બેક્ટેરિયા ડ્રગ્સ સામે પ્રતિરોધકતા કે રેઝીસ્સટન્સ કેળવી શકે તેમ નથી. કોરમ સેન્સિંગ વડે જ બેક્ટેરિયાના જનીનોનું નિયંત્રણ થાય છે. સંશોધન સરળ સમજૂતી એ આપે છે કે જો કોરમ સેન્સિંગને વૈજ્ઞાાનિકો કંટ્રોલ કરી શકે તો સજીવોમાં રોગ પેદા થતો અટકાવી શકાય. એન્ટીબાયોટિક દવા વડે પેથોજેનિક બેક્ટેરિયા સાથે ઉપયોગી બેક્ટેરિયા પણ નાશ પામે છે. આ નુકસાનને QS આધારિત દવાઓના ઉપયોગથી ઘટાડી શકાય તેમ છે. QS સિસ્ટમને નાથવાથી સજીવના શરીરમાં બેક્ટેરિયા, પેથોજેનીક બેક્ટેરિયા બનીને ખતરનાક થતા અટકી શકે છે. બેક્ટેરિયા બોલ છે બહુમતીમાં ભેગા થઈને બેક્ટેરિયા બોલે ત્યારે તમારા શરીરમાં તકલીફની શરુઆત થઈ રહી છે તેમ જાણી લેવું બેટર એ છે કે બેક્ટેરિયાની બોલતી જ (QS) બંધ કરી દેવી જોઈએ
Subscribe to:
Posts (Atom)